VENDOSJA E
BALANCëS
VENDOSJA E
BALANCëS
Këshilla për një përdorim të
Vendos kufij kohorë dhe respektoi ato
Caktoini vetes një limit për kohën para ekranit jashtë detyrave shkollore apo të punës, p.sh. maksimumi 2 orë në ditë për rrjete sociale apo lojëra. Mund të përdorni aplikacione që matin kohën online ose që ju kujtojnë kur keni tejkaluar kufirin. Është e rëndësishme t’i qëndroni besnik këtij plani edhe nëse në fillim duket e vështirë. Me kalimin e kohës, trupi dhe mendja juaj do të mësohen me një rutinë të re më të balancuar.
Krijo “zona pa teknologji” në ditën tënde
Identifikoni momente ose hapësira kur pajisjet digjitale nuk lejohen. Për shembull, mund të vendosni rregull që gjatë vakteve të ushqimit nuk do të shikoni telefonin, ose të paktën një orë para gjumit t’i largoni të gjitha pajisjet elektronike. Po ashtu, mbani telefonin larg kur studioni apo jeni në punë për t’u përqendruar më mirë.
Këto pushime të rregullta “detoksifikuese” nga ekrani ju ndihmojnë të çlodhni trurin dhe të reduktoni varësinë ndaj kontrolleve të shpeshta të njoftimeve.
Kujdes me gjumin
Mbylleni teknologjinë natën. Sigurohuni që përdorimi i teknologjisë të mos ndërhyjë në orët tuaja të gjumit. Ekspertët këshillojnë të fikni televizorin, kompjuterin dhe telefonin të paktën 30-60 minuta para se të flini. Në vend të scroll-imit në shtrat, provoni të lexoni një libër fizik ose të bëni ushtrime relaksuese. Gjumi cilësor përmirësohet ndjeshëm kur shmangni dritën e ekranit natën, në mënyrë që të zgjoheni më të çlodhur dhe me humor më të mirë.
Balanco kohën online me aktivitete fizike dhe sociale
Çdo ditë përpiquni të ndani kohë për levizje trupore ose takime me miqtë, përveç kohës që kaloni online. Një shetitje në park, një xhiro me biçikletë, një lojë futbolli apo thjesht kafe me shoqërinë, janë aktivitete që ju mbushin me energji pozitive. Kur mbushni ditën me përvoja reale, nevoja për t’u arratisur tek ekranet zvogëlohet natyrshëm.
Përdor teknologjinë në mënyrë që të shërbejë ty
Praktikoni përdorimin e qëllimshëm të internetit. Kjo do të thotë, hyni online me një synim (p.sh. për të mësuar diçka të re, për të komunikuar me një mik, për të ndjekur një kurs) dhe dilni pasi ta keni përmbushur atë synim. Shmangni humbjen e kohës pa kuptim duke bërë “scroll” mekanikisht. Gjithashtu, personalizojeni përvojën tuaj duke ju bërë “Unfollow” profileve apo faqeve që ju shkaktojnë stres ose emocione negative, dhe ndiqni më shumë përmbajtje frymëzuese, edukative ose pozitive.
Ju duhet ta kontrolloni rrjedhën e informacionit që konsumoni, jo anasjelltas.
Mos lejo që bota virtuale të zëvendësojë atë reale
Kujtojani vetes se postimet në rrjet janë vetëm një pjesë e vogël e realitetit të dikujt. Mbani një perspektivë të shëndetshme: njerëzit zakonisht ndajnë vetëm momentet më të lumtura apo të dukshme të jetës së tyre online. Kur vëreni se kaloni shumë kohë duke krahasuar veten me të tjerët në internet, bëni një hap prapa. Merrni pak pushim dhe përqendrohuni tek arritjet, marrëdhëniet dhe përvojat tuaja në jetën reale sepse ato janë unike dhe po aq të vlefshme sa ato të çdokujt tjetër.
Bisedo dhe kërko mbështetje kur ke nevojë
Një përdorim i shëndetshëm nënkupton edhe të dish të kërkosh ndihmë. Nëse ndiheni të pushtuar nga teknologjia, p.sh. po ju dëmton në performancën në shkollë, po ju prish gjumin ose humorin, flisni me dikë të besuar. Ky person mund të jetë një mik, një prind, ose edhe psikologu i shkollës/komunitetit. Nuk ka asgjë të keqe të pranoni se situata ka dalë disi jashtë kontrollit; përkundrazi, kjo tregon pjekuri. Të folurit rreth shqetësimit tuaj ju ndihmon të gjeni zgjidhje praktike dhe mbështetje emocionale.
Duke zbatuar këto këshilla, do të filloni të vini re një ndryshim pozitiv. Do të jeni më produktivë, me humor më të balancuar dhe do të keni më shumë kohë për aktivitete të tjera të rëndësishme. Sekreti është moderimi dhe ndërgjegjësimi.
Këshilla për një përdorim të
Vendos kufij kohorë dhe respektoi ato
Caktoini vetes një limit për kohën para ekranit jashtë detyrave shkollore apo të punës, p.sh. maksimumi 2 orë në ditë për rrjete sociale apo lojëra. Mund të përdorni aplikacione që matin kohën online ose që ju kujtojnë kur keni tejkaluar kufirin. Është e rëndësishme t’i qëndroni besnik këtij plani edhe nëse në fillim duket e vështirë. Me kalimin e kohës, trupi dhe mendja juaj do të mësohen me një rutinë të re më të balancuar.
Krijo “zona pa teknologji” në ditën tënde
Identifikoni momente ose hapësira kur pajisjet digjitale nuk lejohen. Për shembull, mund të vendosni rregull që gjatë vakteve të ushqimit nuk do të shikoni telefonin, ose të paktën një orë para gjumit t’i largoni të gjitha pajisjet elektronike. Po ashtu, mbani telefonin larg kur studioni apo jeni në punë për t’u përqendruar më mirë.
Këto pushime të rregullta “detoksifikuese” nga ekrani ju ndihmojnë të çlodhni trurin dhe të reduktoni varësinë ndaj kontrolleve të shpeshta të njoftimeve.
Kujdes me gjumin
Mbylleni teknologjinë natën. Sigurohuni që përdorimi i teknologjisë të mos ndërhyjë në orët tuaja të gjumit. Ekspertët këshillojnë të fikni televizorin, kompjuterin dhe telefonin të paktën 30-60 minuta para se të flini. Në vend të scroll-imit në shtrat, provoni të lexoni një libër fizik ose të bëni ushtrime relaksuese. Gjumi cilësor përmirësohet ndjeshëm kur shmangni dritën e ekranit natën, në mënyrë që të zgjoheni më të çlodhur dhe me humor më të mirë.
Balanco kohën online me aktivitete fizike dhe sociale
Çdo ditë përpiquni të ndani kohë për levizje trupore ose takime me miqtë, përveç kohës që kaloni online. Një shetitje në park, një xhiro me biçikletë, një lojë futbolli apo thjesht kafe me shoqërinë, janë aktivitete që ju mbushin me energji pozitive. Kur mbushni ditën me përvoja reale, nevoja për t’u arratisur tek ekranet zvogëlohet natyrshëm.
Përdor teknologjinë në mënyrë që të shërbejë ty
Praktikoni përdorimin e qëllimshëm të internetit. Kjo do të thotë, hyni online me një synim (p.sh. për të mësuar diçka të re, për të komunikuar me një mik, për të ndjekur një kurs) dhe dilni pasi ta keni përmbushur atë synim. Shmangni humbjen e kohës pa kuptim duke bërë “scroll” mekanikisht. Gjithashtu, personalizojeni përvojën tuaj duke ju bërë “Unfollow” profileve apo faqeve që ju shkaktojnë stres ose emocione negative, dhe ndiqni më shumë përmbajtje frymëzuese, edukative ose pozitive.
Ju duhet ta kontrolloni rrjedhën e informacionit që konsumoni, jo anasjelltas.
Mos lejo që bota virtuale të zëvendësojë atë reale
Kujtojani vetes se postimet në rrjet janë vetëm një pjesë e vogël e realitetit të dikujt. Mbani një perspektivë të shëndetshme: njerëzit zakonisht ndajnë vetëm momentet më të lumtura apo të dukshme të jetës së tyre online. Kur vëreni se kaloni shumë kohë duke krahasuar veten me të tjerët në internet, bëni një hap prapa. Merrni pak pushim dhe përqendrohuni tek arritjet, marrëdhëniet dhe përvojat tuaja në jetën reale sepse ato janë unike dhe po aq të vlefshme sa ato të çdokujt tjetër.
Bisedo dhe kërko mbështetje kur ke nevojë
Një përdorim i shëndetshëm nënkupton edhe të dish të kërkosh ndihmë. Nëse ndiheni të pushtuar nga teknologjia, p.sh. po ju dëmton në performancën në shkollë, po ju prish gjumin ose humorin, flisni me dikë të besuar. Ky person mund të jetë një mik, një prind, ose edhe psikologu i shkollës/komunitetit. Nuk ka asgjë të keqe të pranoni se situata ka dalë disi jashtë kontrollit; përkundrazi, kjo tregon pjekuri. Të folurit rreth shqetësimit tuaj ju ndihmon të gjeni zgjidhje praktike dhe mbështetje emocionale.
Duke zbatuar këto këshilla, do të filloni të vini re një ndryshim pozitiv. Do të jeni më produktivë, me humor më të balancuar dhe do të keni më shumë kohë për aktivitete të tjera të rëndësishme. Sekreti është moderimi dhe ndërgjegjësimi.
Platforma Mindful_Youth.al u realizua nga Qendra Be the Change në kuadër të projektit “Shëndeti Mendor në Epokën Digjitale”, me mbështetjen financiare të Agjencisë Kombëtare të Rinisë, (AKR) dhe Ministrit të Shtetit për Rininë dhe Fëmijët, (MSHRF). Mendimet dhe opinionet e shprehura në të i përkasin autorëve dhe nuk përkojnë domosdoshmërisht me qëndrimet e AKR-së dhe MSHRF-së.
Truke Praktike Për Rregullimin
Ktheje ekranin në bardh e zi (grayscale)
Ngjyrat e ndritshme janë krijuar për të tërhequr vëmendjen dhe për të na mbajtur të lidhur më gjatë me pajisjet. Ndryshimi i ekranit në bardh e zi i bën aplikacionet më pak tërheqëse dhe redukton dëshirën për t’i përdorur shpesh. Kjo është një teknikë e njohur për të ulur përdorimin kompulsiv të telefonit.
Mbaj telefonin larg krevatit gjatë natës
Fikja ose vendosja e telefonit në një dhomë tjetër gjatë gjumit përmirëson cilësinë e gjumit dhe shmang tundimin për të “scroll-uar” para se të flesh. Përdor një orë klasike për alarm në vend të telefonit.
Largo njoftimet jo të domosdoshme
Çaktivizo njoftimet për aplikacionet që nuk kanë rëndësi jetike. Çdo “ping” është një ndërprerje që ndikon në përqendrim dhe krijon ndjesi urgjence të rreme.
Përdor metoda “paketat e kohës” (time-boxing)
Vendos orar fiks për kontrollin e rrjeteve sociale (p.sh., vetëm në orën 18:00 për 20 minuta). Kjo të ndihmon të shmangësh kalimin e pavetëdijshëm nga një aplikacion te tjetri.
Hiq shortcut-et nga ekrani kryesor
Nëse Instagram, TikTok apo YouTube nuk janë lehtësisht të aksesueshëm në ekranin e parë, do të duhet një hap më shumë për t’i hapur. Ndonjëherë, vetëm një hap më tepërt është i mjaftueshëm për të ndryshuar mendje.
Përdor ekranin e kyçur për reflektim:
Vendos si sfond në telefon një mesazh vetë-reflektues, si: “A dua vërtet të hyj tani?”, “A kam ndonjë qëllim të qartë?” për t’i kujtuar vetes qëllimin për të përdorur teknologjinë me ndërgjegje.
Bëj një “detoks digjital” një ditë në javë
Zgjidh një ditë ose orar të caktuar kur je “offline” nga rrjetet sociale ose telefoni. Mund të jetë një e Diel në natyrë ose një mbrëmje pa ekrane në shtëpi. Eksperienca reale të japin më shumë kënaqësi dhe çlodhje.
Krijo një “telefon për punë” dhe një për “relaks”
Nëse e përdor telefonin edhe për mësime ose punë, vendos aplikacionet për argëtim në një pajisje tjetër (ose në një profil të ndarë). Kjo të ndihmon të mos shpërqendrohesh kur ke përqendrim për realizimin e detyrave.
Pastro listën e ndjekësve dhe aplikacionet një herë në muaj:
Siç pastrojmë dhomën apo dollapin, edhe rrjetet tona kanë nevojë për “pastrim”. Hiq ato faqe/llogari që të shkaktojnë stres, krahasim apo ndjesi negative.
Përdor teknologjinë si mjet mirëqenieje
Instalo aplikacione që ndihmojnë me frymëmarrjen, meditimin, ditarin emocional apo organizimin e kohës. Kur teknologjia përdoret me vetëdije për mirëqenien tënde, ajo bëhet një mjet ndihmës, jo një burim stresi.
Aktivitete Për Përmirësimin e
Për të ruajtur shëndetin mendor dhe për të balancuar efektet e stresit apo mbi-stimulimit nga jeta digjitale, të rinjtë mund të angazhohen në aktivitete të larmishme jashtë ekranit. Këto veprimtari jo vetëm largojnë vëmendjen nga teknologjia për pak, por edhe forcojnë mirëqenien mendore në mënyrë të provuar. Disa nga aktivitetet më të dobishme janë:
Ushtrimet fizike dhe sportive
Aktiviteti fizik ka një efekt të fuqishëm pozitiv në trurin tonë. Kur lëvizim, përshembull teksa vrapojmë, ecim shpejt, notojmë apo lojmë basketboll, truri çliron endorfinë, kimikate natyrale që përmirësojnë humorin dhe japin ndjenjën e “lumturisë”. Stërvitja e rregullt ul nivelin e stresit dhe ankthit, ndihmon në shkarkimin e tensionit dhe përmirëson cilësinë e gjumit. Përveç kësaj, pjesëmarrja në sporte kolektive u jep të rinjve mundësinë të socializohen, të punojnë në skuadër dhe të ndërtojnë vetëbesim teksa përmirësojnë aftësitë e tyre fizike.
Koha cilësore me miqtë dhe familjen
Lidhjet shoqërore të ngushta janë një nga bazat e shëndetit mendor. Kalimi i kohës “sy më sy” me njerëzit si përshembull: një bisedë e hapur me një mik të ngushtë, një darkë familjare pa telefona, ose dalje në shëtitje me shoqërinë, forcojnë ndjenjën e përkatësisë dhe mbështetjes emocionale. Këto ndërveprime reale ju ndihmojnë të ndiheni të kuptuar dhe të vlerësuar, duke luftuar ndjenjat e vetmisë. Një grup i shëndetshëm miqsh apo një familje mbështetëse shërben edhe si “rrjet sigurie” ku mund të ndani problemet dhe të merrni këshilla kur jeta bëhet e vështirë.
Aktivitetet kreative dhe hobet personale
Angazhimi në hobi që ju pëlqejnë si: piktura, muzika, shkrimi krijues, gatimi apo kopshtaria, kanë efekt terapeutik. Kur jeni duke krijuar diçka me pasion, mendja juaj futet në një gjendje “rrjedhjeje” (flow) ku koha kalon pa u vënë re dhe shqetësimet zvogëlohen. Përqendrimi total në diçka kreative ul nivelin e stresit dhe ju jep një ndjenjë arritjeje e krenarie kur përfundoni diçka. Për shembull, mbajtja e një ditari personal ku hidhni mendimet dhe ndjenjat tuaja, ju ndihmon t’i kuptoni më mirë ato dhe lehtëson ankthin.
Meditimi dhe teknikat e relaksimit
Praktikat si meditimi, yoga, ushtrimet e frymëmarrjes së thellë dhe relaksimi muskulor janë vërtetuar se ulin stresin dhe përmirësojnë fokusin. Vetëm 10-15 minuta meditimi në ditë mund ta qetësojnë sistemin nervor: rrahjet e zemrës ngadalësohen, mendimet e vrullshme qetësohen dhe ju ndiheni më present në moment. Te të rinjtë që përballen me ankth ose presion akademik, këto teknika u mësojnë si ta “ndalojnë” reagimin e panikut dhe ta zëvendësojnë me një gjendje më të qetë. Me praktikë të vazhdueshme, meditimi rrit vetëdijen emocionale dhe në këtë mënyrë filloni ta vëreni rritjen e nivelit të stresit dhe të dini si ta menaxhoni atë përpara se të përshkallëzohet.
Koha në natyrë
Natyra ofron një ambient qetësues për mendjen. Të kalosh kohë jashtë, qoftë në mal, pranë detit apo edhe në një park të gjelbëruar brenda qytetit, ka efekte relaksuese pothuajse të menjëhershme. Ajri i pastër dhe aktiviteti fizik (si shëtitjet) ulin hormonet e stresit në organizëm. Pamjet natyrore si: gjelbërimi, uji, qielli, kanë tendencë të qetësojnë mendimet e ankthshme dhe të përmirësojnë humorin. Studimet kanë gjetur se edhe një shëtitje 20 minutëshe në natyrë mund të zvogëlojë simptomat e ankthit dhe të rrisë ndjenjën e lumturisë tek të rinjtë, sidomos nëse kjo bëhet rregullisht.
Vullnetarizmi dhe aktivitetet komunitare
Të ndihmuarit e të tjerëve është një mënyrë e fuqishme për të përmirësuar gjendjen tuaj emocionale. Kur angazhoheni në projekte vullnetare si përshembull: duke dhënë mësim falas, duke u bashkuar në aksione mjedisore, apo duke ndihmuar njerëz në nevojë, fitoni një ndjenjë qëllimi dhe kuptimi. Kjo ju bën të ndiheni krenarë për veten dhe rrit vetëvlerësimin. Njëkohësisht, vullnetarizmi ju lidh me njerëz të tjerë që duan të konribuojnë në komunitet, zgjeron rrethin shoqëror dhe ju bën të ndiheni pjesë e diçkaje pozitive. Ky sens kontribuimi në shoqëri është antidot ndaj ndjenjave të pafuqisë apo të vetëizolimit që mund t’ju kaplojnë ndonjëherë.
Regjimi i rregullt i gjumit dhe kujdesi për veten
Edhe pse gjumi nuk quhet “aktivitet” në kuptimin klasik, ruajtja e një orari të shëndetshëm gjumi është themelore për balancën mendore. Mundohuni të flini mjaftueshëm (rreth 8 orë në natë për moshën tuaj) dhe të zgjoheni në orë të njëjtë çdo ditë. Gjatë gjumit, truri dhe trupi rigjenerohen, kujtesa përforcohet, emocionet stabilizohen dhe niveli i stresit ulet. Krahas gjumit, përkujdesja për veten (self-care) në përgjithësi si: ushqyerja e shëndetshme, hidrimi i mjaftueshëm dhe ruajtja e higjienës, krijon një bazë fizike për një mendje të qetë dhe rezistente ndaj stresit.
Duke integruar këto aktivitete në jetën tuaj, do të vëreni se mendja fillon të gjejë më shumë qetësi dhe ekuilibër. Çelësi është vazhdimësia: zgjidhni disa prej këtyre aktiviteteve që ju përshtaten dhe kthejini në zakon javor. Për shembull, mund të vendosni objektiv që të ushtroni tre herë në javë, të dilni në natyrë çdo fundjavë ose të meditoni pak minuta çdo mëngjes. Këto veprime konsistente do të forcojnë “rezervat” tuaja mendore, duke ju bërë më të fortë përballë stresorëve të jetës moderne. Në fund të ditës, mendja juaj do t’ju falënderojë: do të ndiheni më energjikë, më krijues, dhe më të lumtur në përgjithësi.
Truke Praktike Për Rregullimin
Ktheje ekranin në bardh e zi (grayscale)
Ngjyrat e ndritshme janë krijuar për të tërhequr vëmendjen dhe për të na mbajtur të lidhur më gjatë me pajisjet. Ndryshimi i ekranit në bardh e zi i bën aplikacionet më pak tërheqëse dhe redukton dëshirën për t’i përdorur shpesh. Kjo është një teknikë e njohur për të ulur përdorimin kompulsiv të telefonit.
Mbaj telefonin larg krevatit gjatë natës
Fikja ose vendosja e telefonit në një dhomë tjetër gjatë gjumit përmirëson cilësinë e gjumit dhe shmang tundimin për të “scroll-uar” para se të flesh. Përdor një orë klasike për alarm në vend të telefonit.
Largo njoftimet jo të domosdoshme
Çaktivizo njoftimet për aplikacionet që nuk kanë rëndësi jetike. Çdo “ping” është një ndërprerje që ndikon në përqendrim dhe krijon ndjesi urgjence të rreme.
Përdor metoda “paketat e kohës” (time-boxing)
Vendos orar fiks për kontrollin e rrjeteve sociale (p.sh., vetëm në orën 18:00 për 20 minuta). Kjo të ndihmon të shmangësh kalimin e pavetëdijshëm nga një aplikacion te tjetri.
Hiq shortcut-et nga ekrani kryesor
Nëse Instagram, TikTok apo YouTube nuk janë lehtësisht të aksesueshëm në ekranin e parë, do të duhet një hap më shumë për t’i hapur. Ndonjëherë, vetëm një hap më tepërt është i mjaftueshëm për të ndryshuar mendje.
Përdor ekranin e kyçur për reflektim:
Vendos si sfond në telefon një mesazh vetë-reflektues, si: “A dua vërtet të hyj tani?”, “A kam ndonjë qëllim të qartë?” për t’i kujtuar vetes qëllimin për të përdorur teknologjinë me ndërgjegje.
Bëj një “detoks digjital” një ditë në javë
Zgjidh një ditë ose orar të caktuar kur je “offline” nga rrjetet sociale ose telefoni. Mund të jetë një e Diel në natyrë ose një mbrëmje pa ekrane në shtëpi. Eksperienca reale të japin më shumë kënaqësi dhe çlodhje.
Krijo një “telefon për punë” dhe një për “relaks”
Nëse e përdor telefonin edhe për mësime ose punë, vendos aplikacionet për argëtim në një pajisje tjetër (ose në një profil të ndarë). Kjo të ndihmon të mos shpërqendrohesh kur ke përqendrim për realizimin e detyrave.
Pastro listën e ndjekësve dhe aplikacionet një herë në muaj:
Siç pastrojmë dhomën apo dollapin, edhe rrjetet tona kanë nevojë për “pastrim”. Hiq ato faqe/llogari që të shkaktojnë stres, krahasim apo ndjesi negative.
Përdor teknologjinë si mjet mirëqenieje
Instalo aplikacione që ndihmojnë me frymëmarrjen, meditimin, ditarin emocional apo organizimin e kohës. Kur teknologjia përdoret me vetëdije për mirëqenien tënde, ajo bëhet një mjet ndihmës, jo një burim stresi.
Aktivitete Për Përmirësimin e
Për të ruajtur shëndetin mendor dhe për të balancuar efektet e stresit apo mbi-stimulimit nga jeta digjitale, të rinjtë mund të angazhohen në aktivitete të larmishme jashtë ekranit. Këto veprimtari jo vetëm largojnë vëmendjen nga teknologjia për pak, por edhe forcojnë mirëqenien mendore në mënyrë të provuar. Disa nga aktivitetet më të dobishme janë:
Ushtrimet fizike dhe sportive
Aktiviteti fizik ka një efekt të fuqishëm pozitiv në trurin tonë. Kur lëvizim, përshembull teksa vrapojmë, ecim shpejt, notojmë apo lojmë basketboll, truri çliron endorfinë, kimikate natyrale që përmirësojnë humorin dhe japin ndjenjën e “lumturisë”. Stërvitja e rregullt ul nivelin e stresit dhe ankthit, ndihmon në shkarkimin e tensionit dhe përmirëson cilësinë e gjumit. Përveç kësaj, pjesëmarrja në sporte kolektive u jep të rinjve mundësinë të socializohen, të punojnë në skuadër dhe të ndërtojnë vetëbesim teksa përmirësojnë aftësitë e tyre fizike.
Koha cilësore me miqtë dhe familjen
Lidhjet shoqërore të ngushta janë një nga bazat e shëndetit mendor. Kalimi i kohës “sy më sy” me njerëzit si përshembull: një bisedë e hapur me një mik të ngushtë, një darkë familjare pa telefona, ose dalje në shëtitje me shoqërinë, forcojnë ndjenjën e përkatësisë dhe mbështetjes emocionale. Këto ndërveprime reale ju ndihmojnë të ndiheni të kuptuar dhe të vlerësuar, duke luftuar ndjenjat e vetmisë. Një grup i shëndetshëm miqsh apo një familje mbështetëse shërben edhe si “rrjet sigurie” ku mund të ndani problemet dhe të merrni këshilla kur jeta bëhet e vështirë.
Aktivitetet kreative dhe hobet personale
Angazhimi në hobi që ju pëlqejnë si: piktura, muzika, shkrimi krijues, gatimi apo kopshtaria, kanë efekt terapeutik. Kur jeni duke krijuar diçka me pasion, mendja juaj futet në një gjendje “rrjedhjeje” (flow) ku koha kalon pa u vënë re dhe shqetësimet zvogëlohen. Përqendrimi total në diçka kreative ul nivelin e stresit dhe ju jep një ndjenjë arritjeje e krenarie kur përfundoni diçka. Për shembull, mbajtja e një ditari personal ku hidhni mendimet dhe ndjenjat tuaja, ju ndihmon t’i kuptoni më mirë ato dhe lehtëson ankthin.
Meditimi dhe teknikat e relaksimit
Praktikat si meditimi, yoga, ushtrimet e frymëmarrjes së thellë dhe relaksimi muskulor janë vërtetuar se ulin stresin dhe përmirësojnë fokusin. Vetëm 10-15 minuta meditimi në ditë mund ta qetësojnë sistemin nervor: rrahjet e zemrës ngadalësohen, mendimet e vrullshme qetësohen dhe ju ndiheni më present në moment. Te të rinjtë që përballen me ankth ose presion akademik, këto teknika u mësojnë si ta “ndalojnë” reagimin e panikut dhe ta zëvendësojnë me një gjendje më të qetë. Me praktikë të vazhdueshme, meditimi rrit vetëdijen emocionale dhe në këtë mënyrë filloni ta vëreni rritjen e nivelit të stresit dhe të dini si ta menaxhoni atë përpara se të përshkallëzohet.
Koha në natyrë
Natyra ofron një ambient qetësues për mendjen. Të kalosh kohë jashtë, qoftë në mal, pranë detit apo edhe në një park të gjelbëruar brenda qytetit, ka efekte relaksuese pothuajse të menjëhershme. Ajri i pastër dhe aktiviteti fizik (si shëtitjet) ulin hormonet e stresit në organizëm. Pamjet natyrore si: gjelbërimi, uji, qielli, kanë tendencë të qetësojnë mendimet e ankthshme dhe të përmirësojnë humorin. Studimet kanë gjetur se edhe një shëtitje 20 minutëshe në natyrë mund të zvogëlojë simptomat e ankthit dhe të rrisë ndjenjën e lumturisë tek të rinjtë, sidomos nëse kjo bëhet rregullisht.
Vullnetarizmi dhe aktivitetet komunitare
Të ndihmuarit e të tjerëve është një mënyrë e fuqishme për të përmirësuar gjendjen tuaj emocionale. Kur angazhoheni në projekte vullnetare si përshembull: duke dhënë mësim falas, duke u bashkuar në aksione mjedisore, apo duke ndihmuar njerëz në nevojë, fitoni një ndjenjë qëllimi dhe kuptimi. Kjo ju bën të ndiheni krenarë për veten dhe rrit vetëvlerësimin. Njëkohësisht, vullnetarizmi ju lidh me njerëz të tjerë që duan të konribuojnë në komunitet, zgjeron rrethin shoqëror dhe ju bën të ndiheni pjesë e diçkaje pozitive. Ky sens kontribuimi në shoqëri është antidot ndaj ndjenjave të pafuqisë apo të vetëizolimit që mund t’ju kaplojnë ndonjëherë.
Regjimi i rregullt i gjumit dhe kujdesi për veten
Edhe pse gjumi nuk quhet “aktivitet” në kuptimin klasik, ruajtja e një orari të shëndetshëm gjumi është themelore për balancën mendore. Mundohuni të flini mjaftueshëm (rreth 8 orë në natë për moshën tuaj) dhe të zgjoheni në orë të njëjtë çdo ditë. Gjatë gjumit, truri dhe trupi rigjenerohen, kujtesa përforcohet, emocionet stabilizohen dhe niveli i stresit ulet. Krahas gjumit, përkujdesja për veten (self-care) në përgjithësi si: ushqyerja e shëndetshme, hidrimi i mjaftueshëm dhe ruajtja e higjienës, krijon një bazë fizike për një mendje të qetë dhe rezistente ndaj stresit.
Duke integruar këto aktivitete në jetën tuaj, do të vëreni se mendja fillon të gjejë më shumë qetësi dhe ekuilibër. Çelësi është vazhdimësia: zgjidhni disa prej këtyre aktiviteteve që ju përshtaten dhe kthejini në zakon javor. Për shembull, mund të vendosni objektiv që të ushtroni tre herë në javë, të dilni në natyrë çdo fundjavë ose të meditoni pak minuta çdo mëngjes. Këto veprime konsistente do të forcojnë “rezervat” tuaja mendore, duke ju bërë më të fortë përballë stresorëve të jetës moderne. Në fund të ditës, mendja juaj do t’ju falënderojë: do të ndiheni më energjikë, më krijues, dhe më të lumtur në përgjithësi.